Dolorea
Arabako Errioxan ardo bikainak ez ezik, ehunka urteko olibondoak ere badira, eta horietatik Arroniz oliba-barietatea ateratzen da batez ere.
Ziurrenik erromatarrek sartu zuten olibondoa Arabako Errioxan, eta, bitxia bada ere, XX. mendearen hasieran, filoxera iritsi zenean (gaixotasun hori labore-hektareekin suntsitu zen), olibondoak eragin zuen nekazari askok aurrera egitea.
Lantziegon Arabako eta Euskal Herriko dolare zaharrenak ditugu. Udalerri honetako trikuharri jarduera XVIII. mendekoa da. Bertan, olioa egiten jarraitzen da, ohiko prozeduraren bidez, artisau moduan. Abendu aldera, nekazariek oliba biltzen dute, dolarera hurbiltzen da sarrerako toberan uzteko. Hortik, oliba makina baten bidez bideratzen da, ehunak izeneko bi harri erraldoiren bidez egiten den birrintzearekin hasteko. Prozesu horretatik, irabiagailu izeneko harri biribil handi batetik igarotzen den lehen orea lortzen da, eta, orduan, bigarren ore homogeneoagoa lortzen da.
Ore hori kapatxoetan uzten da (garai batean espartzuzko plantxak, gaur egun material sintetiko iraunkorragoa eta higienikoagoa), eta bertan prentsatzen da lortutako orea.
Lortutako likidoa pileta batzuen bidez dekantatzen da; dekantatze naturala da eta, horrela, urik eta ezpurutasunik gabeko olioa lortzen da, oliba-olioa gainerako osagaietatik bereizteko.
Prentsatu eta urarekin dekantatu ondoren, sarrerako biltegiaren eremuko altzairu herdoilgaitzezko andeletara ponpatzen da.
1913an Alvarez de Eulate familiak herriari dohaintzan eman zion udal-jabetzako dolarea da; 1913ko otsailaren 14an dohaintza-eskrituraren bidez. Dokumentu hori Lantziegoko Udal Artxiboan (C/43-5) gordetzen da oraindik.
Gaur egungo motor elektrikoaren sistema 30eko hamarkadakoa da, aurretik energia hidraulikoz mugitzen zen, inguruko erreka bateko ura erabiliz. Errotaren ondoan koba bat dago, garai batean upeltegi lanak egiten zituena eta duela gutxi zaharberritu dena. Han gordetzen zen antzina auzokoen ardoa.
Gaur egun, olibondoaren munduarekin lotura duten hainbat pertsona ari dira instalazio horietara bisitak egiten. Herri honetan turismoa sustatzeko interesgarria izango litzateke bisita horiek antolatzea, bisitariren bat herrira iristen bada bertara joateko aukera izan dezan.
Lantziegoko dolarea bisitatzeko garairik interesgarriena abenduan da, oliba biltzen den unean, hain zuzen. Orduan, zuzenean eta zuzenean ikus daiteke, iraganera garamatzan harribitxi honen funtzionamenduan, baina garai horretatik kanpo doan bisitari ororentzat interesgarria litzateke bideo baten bidez jasotzea oliba egiteko prozedura guztia, eta dolarearen koban bertan proiektatu ahal izatea.